بصیرت و آگاهى وقتى از رهگذر دانش وسیع و معرفت گسترده انسانىوارسته و پاک در اختیار افراد گذارده شود، بىشک ارزشى صدچندانخواهد داشت؛ معارف ناب الهى و گوهر شفاف حقایق دینى بسانارمغانى جاودان، امروز و فردایى سعادتمند فراهم مىسازد وتمامى بیراهههاى انحرافى مسدود خواهد شد. امام راحل(ره) که درقرن گذشته، سرآمد فقیهان شریعت مدار و عالمان ولایت پیشه بودهاست، با نگاه مسیحایى خود نخست امام زمان خود را شناخت، سپسلوح اطاعتبىچون و چرایى از آن حضرت برابر خویش نهاد، ازاینرو نمونهاى کامل از معرفت و اطاعت امام زمان(ع) محسوبمىشود. باهم جلوههایى از شناخت او را در باره حضرت مهدى(ع) ازنظر مىگذرانیم:
تفسیر والعصر
«(والعصر، ان الانسان لفى خسر) «عصر» هم محتمل است که دراین زمان حضرت مهدى سلام الله علیه باشد یا انسان کاملباشد که مصداق بزرگش رسولاکرم و ائمه هدى و در عصر ما حضرتمهدى سلام الله علیه است.
قسم به عصاره موجودات عصر، فشرده موجودات، این که فشرده همهعوالم است، یک نسخهاى است نسخه تمام عالم. همه عالم در اینموجود، در این انسان کامل عصاره است و خدا به این عصاره قسممىخورد و مىفرماید که:
(ان الانسان لفى خسر) انسان در خسارت است. انسان شقى است(الاالذین آمنوا) یعنى الا آن اشخاصى که تحت تربیت واقع شدهاند.
نه اسلموا؛ آمنوا... اگر بعثت هیچ ثمرهاى نداشت الا وجود علىبنابىطالب و وجود امام زمان سلام الله علیه این هم توفیقبسیار بزرگى بود.» در سخن دیگر فلسفه وجودى حضرت مهدى(ع) وعلت غیبت آن امام همراه با بعثت انبیاء اینگونه تحلیل شدهاست:
میلاد حضرت مهدى(ع) ، عید بزرگ انسانها
«قضیه غیبتحضرت صاحب، قضیه مهمى است که به ما مسائلىمىفهماند. منجمله این که براى یک همچو کار بزرگى که در تمامدنیا عدالتبه معناى واقعى اجرا بشود، در تمام بشر نبوده، کسىالا مهدى موعود سلام الله علیه که خداى تبارک و تعالى او راذخیره کرده استبراى بشر. هریک از انبیاء که آمدند براى اجراىعدالت آمدند و مقصدشان هم این بود که اجراى عدالت را در همهعالم بکنند لکن موفق نشدند. حتى رسول ختمى(ص) که براى اصلاحبشر آمده بود و براى اجراى عدالت آمده بود و براى تربیتبشرآمده بود... در زمان ظهور مهدى موعود سلام الله علیهخداوند ذخیره کرده است او را از باب اینکه هیچ کس در اولین وآخرین این قدرت برایش نبوده است و فقط براى حضرت مهدى موعودبوده است که تمام عالم را، عدالت را در تمام عالم گسترشبدهد...
لهذا عید مولود حضرت صاحب ارواحناله الفداء بزرگترین عیدبراى مسلمین است و بزرگترین عید براى بشر است نه براىمسلمین.» در پیام امام(ره) به مناسبتسالگرد قیام 15 خردادکه در سال 1362 انتشار یافت، افق نگاه آن رهبر فرزانه را نسبتبه شخصیتحضرت ولىعصر(ع) در صفاتى اینگونه مىبینیم:
(حضرت) ولى عصر و ناموس دهر جانهاى ما فداى گامهاى اوباد. - ... که خداوند آفاق را به جلوه الهى ولىالله الاعظمصاحب العصر ارواحناله الفداء روشن فرماید و پرچم توحید وعدالت الهى را در عالم بر فراز کاخهاى سپید و سرخ مراکز ظلم والحاد و شرک به اهتزاز در آورد. «و ماذلک علىالله بعزیز»پیامهاى درسآموز آن رهبر فقید در مناسبتهاى مختلف بویژه نیمهشعبان، صحیفه دیگرى از تابناکى اندیشه و گستره معرفت او درباره حضرت صاحب(عج) است. آنجا که در پیام خود به مناسبتسالنو، چون به نام امام زمان(عج) مىرسد، مىفرماید: «که او تاازل احیا مىکند دین خداى تبارک و تعالى را» و یا به مناسبتنیمه شعبان این چنین مىنویسند:
«باسلام و درود به پیشگاه مقدس مولود نیمه شعبان و آخرینذخیره امامتحضرت بقیهالله ارواحنافداه و یگانه دادگسترابدى و بزرگ پرچمدار 0رهایى انسان از قیود ظلم و ستم استکبار.
سلام بر او و سلام بر منتظران واقعى او. سلام بر غیبت و ظهور اوو سلام بر آنان که ظهورش را با حقیقت درک مىکنند و از جامهدایت و معرفت او لبریز مىشوند. سلام بر ملتبزرگ ایران که بافداکارى و ایثار و شهادت راه ظهورش را هموار مىکنند».
وظیفه ما در دوران غیبت
گفتم که روى خوبت از من چرا نهان است؟ گفتا تو خود حجابى، رو نه رخم عیان است گفتم که از که پرسم، جانا نشان کویت؟ گفتانشان چه پرسى؟ آن کوى بىنشان است گفتم که سوخت جانم از آتش نهانم گفت آن که سوخت او را، کى ناله یا فغان است گفتم فراق تاکى؟ گفتا که تا توهستى گفتم نفس همین است؟ گفتا سخن همان است
دیر زمانى است که دوران غیبتحضرت مهدى(عج)، روزنهاى براى سوءاستفاده طاغوتیان و مستکبران هر عصرى قرار مىگرفته و باتاسف فراوان برخى ساده لوحان دور ازبینش و بصیرت نیز همنوابا قدرتهاى ستمگر، ظاهرى زیبا و فریبنده از گفتار آنان راگرفته، نه تنها خود، بلکه بسیارى دیگر را نیز دچار غفلت وگمراهى مىکنند.
آنچه در دستور کار استعمارگران در کشورهاى اسلامى براى رواجتفکر واژگونهاى در باره «قضا و قدر» و توجیه شیوه حکومتهاىغاصب با عبارت «اینها همه از طرف خداست و چاره اندیشى در اینمورد بىفایده است.» و یا ارایه سخنانى در باره «تزیین بهشتو دوزخ در مقابل دیدگان مسلمانان و این نکته که شما مکلف بهامور زندگى دنیا نیستید و در پىآن توسعه دادن حلقههاى تصوف وتشویق افراد به روحیه زهد و کنارهگیرى از دنیا»...، هدفى جزدمیدن روحیه خمودى، سستى و بىحالى در برابر ظلم و ستم نبودهاست.
در دهههاى اخیر شیوههاى جدیدى در دوران غیبت ارائه مىشود کهپىآمدهاى آن به دورى از سوولیتسنگین هریک از ما در برابرخداوند، اولیاى الهى و جامعهاى که در آن زندگى مىکنیم، خواهدبود. این راهکارهاى انحرافى که به طور عمده از افکارتئوریسینهاى استعمارى و جاسوسهاى کهنهکار و آشنا به افکار وعقاید مسلمانان تراوش مىکند، به دنبال گشوده نگه داشتن راهچپاول و غارت ذخایر فکرى، فرهنگى و اقتصادى جامعههاى مختلفبویژه مذهب پویا، زنده و بالنده شیعى بوده و با لعاب ظواهرمذهبى سعى در رخنه همیشگى و ماندگار در افکار، آداب و رسومملى مذهبى مسلمانان دارد.
انتظار راستین
نقش بسیار مهم و ارزشمند ولایت و رهبرى در آگاهى و هشیارى مردمنسبتبه توطئههاى دشمنان و نقش برآب کردن نقشههاى آنان،نکتهاى بسیار ارزشمند است که خود رادر زمانهاى حساس بهتر نشانمىدهد. حضرت امام خمینى(ره) با نگاه همه سونگرانه خود به خوبىاز شگردهاى دشمنان در قرون اخیر آگاهى کامل داشت. در بارهانحراف شیفتگان امام زمان(ع) در انتظار فرج توسط دشمنانمىفرمود: «برداشتهایى که از انتظار فرج برداشته شده است،بعضىاش را من عرض مىکنم: بعضىها انتظار فرج را به این مىدانندکه در مسجد، در حسینیه و در منزل بنشینند و دعا کنند و فرجامام زمان سلام الله علیه را از خدا بخواهند. اینها مردمصالحى هستند... اینها به تکالیف شرعى خودشان هم عمل مىکردند ونهى از منکر مىکردند و امر به معروف هم مىکردند لکن همین،دیگر غیر از این، کارى ازشان نمىآمدو فکر این مهم که یک کارىبکنند، نبودند. دسته دیگرى بودند که انتظار فرج را مىگفتنداین است که ما کار نداشته باشیم به این که در جهان چه مىگذردو بر ملتها چه مىگذرد، بر ملت ما چه مىگذرد؟ به این چیزها ماکار نداشته باشیم... تکلیف مان همین است که دعا کنیم ایشانبیایند و کارى به کار آنچه در دنیا مىگذرد یا در مملکتخودمانمىگذرد، نداشته باشیم.
یک دستهاى مىگفتند: خوب! باید عالم پر از معصیتبشود تا حضرتبیاید. ما باید نهى از منکر نکنیم، امر به معروف هم نکینم تامردم هر کارى مىخواهند بکنند. گناهها زیاد بشود که فرج نزدیکبشود.
یک دستهاى از این بالاتر بودند، مىگفتند: باید دامن زد بهگناهها، دعوت کرد مردم را به گناه تا دنیا پر از جور و ظلمبشود و حضرت سلام الله علیه تشریف بیاورند. این هم یکدستهاى بودند که البته در بین این دسته منحرفهایى هم بودند،اشخاص ساده لوح هم بودند، منحرفهایى هم بودند که براى مقاصدىبه این (سخن) دامن مىزدند.
یک دسته دیگرى بودند که مىگفتند: که هرحکومتى اگر در زمانغیبت محقق بشود، این حکومتباطل است و بر خلاف اسلام است. آنهامغرور بودند... به بعضى روایاتى که وارد شده استبر این امرکه هر علمى بلند بشود قبل از ظهور حضرت، آن علم، علم باطلاست. آنها خیال کرده بودند که نه، هر حکومتى باشد، در صورتىکه آن روایات که هرکس علم بلند کند علم مهدى، به عنوان مهدویتبلندکند. حالا ما فرض کنیم که یک همچو روایاتى باشد آیا معنایشاین نیست که ما تکلیفمان دیگر ساقط است؛ یعنى خلاف ضرورتاسلام... به حسب راى این جمعیت که بعضىشان بازیگرند و بعضىشاننادان، این است که ما باید بنشینیم دعا کنیم به صدام!... بایددعا گوى آمریکا باشیم و.. . این که هست این است که حضرت عالمرا پر مىکند از عدالت، نه شما ستبردارید از این تکلیفتان نهاین که شما دیگر تکلیف ندارید... این که مىگوید حکومت لازمنیست، معنایش این است که هرج و مرج باشد. اگر یک سال حکومت دریک مملکتى نباشد، نظام در یک مملکتى نباشد، آن طور فساد پرمىکند مملکت را که آن طرفش پیدا نیست. اما مساله این است کهدستسیاست در کار بوده. همان طورى که تزریق کرده بودند بهملتها، به مسلمین، به دیگر اقشار جمعیتهاى دنیا که سیاست کارشماها نیست، بروید سراغ کارتان.
... اما ما باید فراهم کنیم کار را. فراهم کردن اسباب این استکه کار را نزدیک کنیم... که مهیا بشود عالم براى آمدن حضرتسلام الله علیه ... ما درستش مىکنیم تا حضرت بیاید.»
وظیفه منتظران
چهار وظیفه مهم و بنیادین از نظر حضرت امام(ره) در عصر غیبتبر دوش شیعیان و منتظران واقعى وجود دارد:
1. قیام براى خدا
«همه باید قیام بکنیم قیام واحد که بالاترین قیام همان قیامآن شخص واحد است و همه قیامها باید دنبال آن قیام باشد و قیاملله باشد... البته آن حضرت قیام لله مىفرمایند و آن للهى کهوآن خلوصى که براى ایشان هست، براى دیگران نیست لکن شیعههاىبزرگوار آن حضرت هم باید پیروى از او بکنند در اینکه قیامکنند لله، براى خدا. اگر قیام براى خدا باشد، اگر عمل براىخدا باشد، اگر نهضتبراى خدا باشد، شکست ندارد... به حسب واقعشکست نخورده است.»
2. انتظار فرج
«از خداوند تعالى مسئلت مىکنم که ظهور ولى عصر سلام اللهعلیه را نزدیک فرماید و چشمهاى ما را به جمال مقدسش روشن.
ما همه انتظار فرج داریم و باید در این انتظار خدمت کنیم.
انتظار فرج، انتظار قدرت اسلام است و ما باید کوشش کنیم تاقدرت اسلام در عالم تحقق پیدا بکند و مقدمات ظهور انشاءاللهتهیه بشود.»
3. تقوا و پارسایى
«اولیاء خدا و خداوند تبارک و تعالى مراقب ما هستند. ما رقیبداریم. خداى تبارک و تعالى رقیب ماهست. ملائکه الله رقیب ماهستند. یعنى پاسدارى از ما مىکنند. مبادا یک وقتى نامه عملشما برود پیش امام زمان سلام الله علیه و آنجا گفته بشودبه امام زمان که این پاسدارهاى شما و ایشان سرشکسته بشوند...
اگر یک وقت نامه عمل یک روحانى را بردند و به امام زمان سلامالله علیه دادند و آن ملائکهاللهى که بردند دادند، گفتند: کهاین هم روحانى شماست. اینها پاسداران اسلام شما، و امام زمانخجالتبکشد، نعوذبالله. او علاقه دارد به شما... ما همه خادمهستیم از ما توقع هست، از شما توقع هست.»
4. دعا، یاد، توجه و حضور
آنان که با شیوه ارزشمند خود هماره یاد و نام امام زمان خودرا بر لب و اندیشه خود دارند، بىشک لحظهاى خود را از حضور درمحضر پرفیض آن حضرت غافل ندیده و در هنگامههاى پر خطر گناه،بانگ بیدارباش و هشدار بخشى در اعماق روح خود مىشنوند.
تاکید رهبر فقید انقلاب بر این نکته که مبادا «امام زمان(عج)
خجالتبکشد.» اشاره به این نکته اساسى در زندگى ما دارد. اماآنچه این ویژگى را در زندگى ما همیشه پرفروغ مىگرداند، توجهقلبى، زمزمههاى لفظى، اظهار شیفتگى درونى و توجه به آفرینش ورسالت هریک از ما در هستى است. باهم برخى از فرازهاى سخنانآسمانى امام راحل(ره) را در باره دعا، یاد و توجه به حضرتبقیهالله(ع) مىخوانیم: «من امیدوارم که انشاءالله حضرتبقیهالله زودتر تشریف بیاورند و این طبیب واقعى بشر با آن دممسیحیایى خود اصلاح کند اینها را.» «خداوند تمام ما را ازفداکاران اسلام قرار بدهد و از فداکاران به امام زمان سلامالله علیه که آثار رحمتخدا و آثار حمایت این بزرگوار درجبههها براى اشخاص ظاهر شده است و مىشود. انشاءالله.» «منامیدوارم که انشاءالله برسد روزى که آن وعده مسلم خداوند تحققپیدا بکند و مستضعفان مالک ارض بشوند.
این مطلب وعده خداست و تخلف ندارد، منتها آیا مادرک بکنیم یانکنیم. آن به دستخداست. ممکن است در یک برهه، کمى وسایلفراهم بشود و چشم ما روشن بشود به جمال ایشان. این چیزى که مادر این وقت، در این عصر وظیفه داریم، این مهم است، همه انتظارداریم وجود مبارک ایشان را. لکن با انتظار تنها نمىشود... ماباید ملاحظه وظیفه فعلى شرعى الهى خودمان را بکنیم و باکى ازهیچ امرى از امور نداشته باشیم.»
ویژگى عصر ظهور
اى سرو حدیقه معانى جانى و لطیفه جهانى پیش تو به اتفاق مردن خوشتر که پس از تو زندگانى چشمان تو سحر اولیناند تو فتنه آخرالزمانى گر ز آمدنتخبر بیارند من جان بدهم به مژدگانى دفع غم دل نمىتوان کرد الا به امید شادمانى
آگاهى غبارآلود و نیمه تمام ما، گاه باورهاى واژگون و یک سویهبه ما مىبخشد و در گرایشها و تصمیمهاى مختلف ما را دچارانحراف مىنماید. در زمانهاى مختلف پارهاى از افراد که خود رافارغ از هرگونه مسوولیت در زمینهسازى شرایط ظهور دانسته وهماره به دنبال تن آسایى و فرار از مشکلات اجتماعى و مردمىهستند، زمان ظهور امام زمان(ع) را بهترین موقعیتبراى رفاه،راحتى و دستیابى به تمامى نعمتهاى باد آورده تلقى مىکنند. ازاینرو در آروزى چنان موقعیت درخشانى لحظهشمارى مىکنند ودیگران را به آه و حسرت و دورى از وظایف روزمره فردى اجتماعىدعوت مىکنند. غافل از آن که:
به هوس کار نیاید به تمنا نشود کاندر این راه بسى خون جگر باید خورد
بنگریم به گفتهها و نوشتههاى حضرت امام(ره) در این باره:
«آن روزى که انشاء الله تعالى مصلح کل ظهور نماید، گماننکنید که یک معجزه شود و یک روزه عالم اصلاح شود.
بلکه با کوششها و فداکاریها، ستمکاران سرکوب و منزوى مىشوند واگر نظر شماها مثل نظر بعضى عامىهاى منحرف آن است که براىظهور آن بزرگوار باید کوشش در تحقق کفر و ظلم کرد تا عالم راظلم فرا گیرد ومقدمات ظهور فراهم شود. (فانالله و اناالیهراجعون») «انبیاء هم آن طورى که مىخواستند موفق نشدند و تاآخر هم نتوانستند آن طورى که دلخواه آنهاست، تحقق پیدا بکند.
و در حکومت عدل بقیة الله هم عدالت جارى مىشود، لکن حبهاىنفسانى در بسیارى از قشرها باقى است و همان حبهاى نفسانى استکه بعضى روایات هست که حضرت مهدى سلام الله علیه را تکفیرمىکنند.» «در زمان حضرت صاحب سلام الله علیه حکومت واحدمىشود. عدالتیک عدالت اجتماعى در همه عالم مىآید. اما نه اینکه انسانها بشوند یک انسان دیگر. انسانها همانها هستند که یکدستهشان خوبند و یک دستهشان بد. منتها آنهایى که بدهستند،دیگر نمىتوانند که کارهاى خلاف بکنند.» اکنون که نوشتار رو بهپایان است، زینتبخش آن را فرازى از پیام آن عزیز جاودان(ره)
به مناسبت پانزدهم شعبان سال 1360 شمسى قرار مىدهیم تا ازنسیم معرفت و شیدایى رهبر کبیر انقلاب ارمغانهاى بیشترى به دستآوریم:
«... امید است که خداوند متعال آن روز فرخنده (سرکوبى سرکشانو ستمگران جهان) را به ظهور این مولود فرخنده هرچه زودتر فرارساند و خورشید هدایت و امامت را طالع فرماید و اکنون، مامنتظران مقدم مبارکش مکلف هستیم تا با تمام توان کوشش کنیم تاقانون عدل الهى را در این کشور ولىعصر(عج) حاکم کنیم و ازتفرقه و نفاق و دغلبازى بپرهیزیم و رضاى خداوند متعال را درنظر بگیریم و همگان در مقابل قانون خاضع باشیم و با صلح و صفاو برادرى و برابرى به پیشبرد انقلاب اسلامى کوشا باشیم و حقمتعال را در همه احوال حاضر و ناظر بدانیم و تخلف از دستوراتاسلام ننماییم و به وسوسه فتنهگران اعتنا نکنیم.»
منابع (نشریه): فرهنگ کوثر 1378 شماره 31