سـخن در مورد وظایف و تکالیف غیر مسلمانانی است که در جامعهی اسلامی زندگی میکنند. غیر مـسلمانان کـه بـا عنوان عام «کافر» نامیده میشوند به اقسام «مستأمن»، «مهادن»، «ذمّی» و «حربی» تقسیم میشوند.
از آنجا که شـناخت هر یک از اقسام کافران نقش عمدهای در پی بردن به تکالیف آنان دارد، ابتدا به شـرح و تبیین هر یک از آنـها پرداخـته میشود و سپس وظایف آنان،مطابق فهرست ذیل تبیین میگردد:
الف. احترام به قوانین جامعه اسلامی.
ب. عمل به قرارداد خود با دولت اسلامی.
ج. همکاری نکردن با دشمنان مسلمانان.
د. پرداخت مالیات.
اقسام غیر مسلمانان
1. مستأمن یا پناهنده: کسی اسـت که با هدف مشروعی مانند «تحقیق پیرامون اسلام» و یا به عنوان «فرستاده و سفیر سیاسی» و ... وارد جامعهی مسلمانان شده است و دولت اسلامی حفظ امنیت او را پذیرفته است.
آیهی «وَاِنْ اگحد مِنَ الْمُشْرِکینَ استَجارَکَ فَاگجِرْهُ حَتّی یـَسْمَعَ کـَلام الله ثُمَّ اگبْلِغْهُ مَاْمَنَهُ» (1) در مورد چنین افرادی است. هر یک از مسلمانان و لو افراد عادی، میتوانند به تنی چند از کفّار پناهندگی دهند و این عمل آنان برای حاکم اسلامی معتبر است.
در مورد مستأمن، در مقالهی پیـشین بـه تفصیل سخن گفته شد.(2)
***
2. مُهادن یا صلح طلب:
غیر مسلمانی است که قرارداد آتش بس و ترک مخاصمه با مسلمانان را امضاء کرده و در حال صلح با آنان است. «هُدنه» به معنای صـلح و «مـهادنه» به معنای قرارداد صلح و «مهادن»، کافر صلح طلب میباشد. مهادن، اعم از کفّار اهل کتاب(3) و غیر اهل کتاب است و شامل پیروان مذاهب و مکاتب غیر الهی و الحادی نیز میباشد.(4)
21. تعریف و شرایط مهادنه
عـلاّمهی حـلّی در تـعریف قرارداد «مهادنه» آورده است:
«المهادنة والموادعة والمـعاهدة ألفـاظ مـترادفة معناها: وضع القتال وترک الحرب