از هرسو که به شهر قم پا مىگذاریم، گنبد نورآفرین و طلایىکریمه اهلبیتعلیهم السلام برابر دیدگان، دل آرایى مىکند و قمرا زینت مىبخشد. این خطه، خط دینباورى و دیندارى را از رهبرانالهى گرفته است. شهرى شهره است که نامش در معراج شنیده شده وعطریادش از گلواژههاى معصومانعلیهم السلام به مشام جان رسیدهاست. وجود عالمه آل طاها، عظمتى افزون بدان بخشیده، قم راولایتى کرده که همه مردمانش اهل «ولایت»اند. و دیگر شهرهاغبطه والایىاش را مىخورند. این همه از برکات کریمه اهلبیتعلیهمالسلام است. او چون کوثرى در کویر خط سبز سعادت و رستگارىترسیم کرده و دلهاى عاشق را از گوشه و کنار سمت این شهرکشانده است. اینک که در زاد روز یاس یاسین؛ فاطمه زهرا(س) وسالروز یکصدمین سال میلاد حضرت امام خمینى(ره) قرار داریم، ازضریح چشمان آن عزیز سفر کرده، به حضرت معصومه(س) و قم نگاهىدوباره مىافکنیم و قطراتى از امواج معرفت امام(ره) را نصیبخود مىسازیم. در این بازنگرى، از واژههاى زیبایى که در سالیانبسیار از غنچه لبان آن انسان آسمانى بیرون تراویده، استفادهمىکنیم؛ واژههاى نورانى راهبرى که همواره خود را «قمى» واهل قم مىدانست، به این شهر افتخار مىکرد و عالمان آن را درتمامى جهان نمونه مىدید.
قم؛ خانه آل محمد(ص) و حرم اهل بیت علیهم السلام
«آشیانه آل محمد و پناهگاه شیعیان» لقبى قدسى است که امامهفتم(ع) به شهر قم داده است. حضرت موسىبن جعفر(ع) قم را دیارىخوانده که خداوند شر دشمنان و هرگونه بدى و آزارى را ازشیعیان آن دور مىکند. فرزند فرزانه امام موسىبن جعفر(ع)، رهبرکبیر انقلاب، با الهام از این سخن فرمود:
«از یزیدیان جز این انتظارى نیست که به حریم کشور اسلامى ما وبه ملت پیرو امام زمان و حتى به خانه آل محمدعلیهم السلام یعنىقم تجاوز نمایند...» پیش از میلاد کریمه اهلبیتعلیهم السلامحضرت معصومه(س)، امام صادق(ع) در سخنانى تابناک فرمود:
«بزودى بانویى از فرزندان من که فاطمه نام دارد در آنجا (قم)
دفن مىشود. هرکس او را زیارت کند، بهشتبر او واجب مىشود. »
سپس قم را «مرکز شیعیان» و «حرم اهلبیتعلیهم السلام »نامید و حرم خدا(ص) را مکه، حرم رسول خدا را مدینه، حرمولىخدا على(ع) را کوفه معرفى کرد و فرمود: «حرم ما نیز قماست.» حضرت امام خمینى(ره) در سخنانى، که در جمع گروهى ازمردم مختلف قم بیان فرمود، بیش از بیست صفت ارزشمند در بارهاین شهر، حوزه علمیه قم و مردم آن به کار برد: «قم حرم اهلبیت است. قم مرکز علم است. قم مرکز تقواست. قم مرکز شهادت وشهامت است. از قم علم به همه جهان صادر شده است و مىشود؛ و ازقم شهادت به همهجا صادر مىشود. قم شهرى است که در آن ایمان وعلم و تقوا پرورش یافته و از آن وقتى که قم بوده است. قم اززمان ائمه اطهارعلیهم السلام مورد توجه اسلام بوده است؛ و از قمتقوا، شجاعت، شهامت و همه فضایل به همهجا صادر مىشود و صادرخواهد شد.
علمایى که در قم من ادراک کردهام، کسانى بودند که در دنیانمونه بودند. در علم و در تقوا و من امیدوارم که ادامه پیداکند این علم و تقوا در شهرشما تا زمان ظهور امام زمان سلامالله علیه...» در فرازى دیگر، شوق سرشار خود به قم و ساکنانشرا چنین بیان مىکنند:
«من هرجا باشم قمى هستم و به قم افتخار مىکنم. دل من پیش قماست و قمى و دل من پیش همه اهل تقواست و همه کسانى که به اسلامخدمت مىکنند. من گرچه از قم مع الاسف تا یک مقدارى دورهستم، لکن به حسب قلب نزدیکم. سلام من را به اهل قم برسانید واز همه شما امیدوارم که این نهضت را به آخر برسانید.»
قم؛ شهر قیام و نهضت
امام صادق(ع) فلسفه نام قم را چنین بیان فرموده است:
«از آنجا که اهل قم با قائم آل محمد(ص) همراه مىشوند، با اوقیام مىکنند، او را یارى مىکنند. و استوار و پابرجا مىمانند،این خطه را «قم» نامیدهاند.» از معصومانعلیهم السلام علتهاو تفسیرهاى مختلفى در باره نام قم بیان شده است؛ اما آنچهفلسفهاى برتر در علت نام قم بیان شده است؛ قیام و نهضت اینشهر مقدس است. از دیرباز بیرق مبارزه علیه ستمگران، در اینشهر بر پا بوده است. از اینرو، دشمنان بغضى دیرینه نسبتبهمردم، حوزه و شهر قم داشتهاند. امام راحل(ره) در سخنى کوتاه،قم را شهرى همیشه پیشقدم در نهضت معرفى مىکند و مىفرماید:
«من در این حالى که هستم و ملاحظه مىفرمایید، کمتر موفق شدمکه برادرهاى قمى خودم را از نزدیک ببینم و آن علاقهاى که بهاین جوانها دارم... علاقه خودم را به آنها تقدیم کنم. اینمسئله باید براى همه ملت، توجه به آن بشود که امروز این مملکتبه دست تواناى شماها - و مبداء آن از قم بود به دستشماافتاده است... باید خودتان به فکر آن باشید. قم همیشه پیشقدمدر امور بوده است.» این ویژگى پرفروغ سبب شد تا آن رهبرفرزانه، در روز ورود خود به این شهر، قم را «نمونه» و محلانتشار «دانش» معرفى کند و بفرماید:
«از قم علم منتشر مىشود. از قم قدرت منتشر مىشود. قم نمونهبود و من مفتخرم که در قم هستم. من 15 سال یا قدرى بیشتر ازشما دور بودم؛ لکن دلم اینجا بود. با شما بودم. شماغیرتمندان، شما پاک جوانان سرمشق همه شدید.»
آرى:
شهرها انگشترند و قم نگین قم هماره حجت روى زمین مرقد «معصومه» چشم شهرها مهر او جانهاى ما را کهربا «حوزه قم» هالهاى برگرد آن فقه و احکام خدا را مرزبان قم همیشه رفته راه مستقیم بوده در مهد هدایتى مقیم قم نمىبیند مگر خواب قیام تیغ قم بیگانه باشد از نیام شهر خون، شهر شرف، شهر جهاد شهر فقه و حوزه، علم و اجتهاد هرکجا را هرچه سیرت دادهاند اهل قم را هم بصیرت دادهاند نقطه قاف قیامند اهل قم برق تیغ بىنیامنداهل قم
انتشارات شهر قم
انتشارات هر مرز و بوم نشان روشنى از رشد، آگاهى و بینش مردمآن سرزمین است. آنگاه که تعداد روزنامهها، مجلات، کتابها ودیگر نوشتارهاى مفید و انسانساز یک جامعه افزایش یابد، شمارجرائم، قتل، غارت و جنایت و دادگاهها و زندانها کاستىمىپذیرد.
بىشک وقتى بسیارى نشریات به سعادت و سلامت جامعه مىانجامد کهبا انگیزهاى مصلحانه و براى گشودن گرههاى فکرى فرهنگى گروههاىمختلف بویژه جوانان، تدوین و منتشر شود، در غیر این صورتبهسان تیغدادن در کف زنگى مستخواهد بود.
حضرت امام(ره)، با توجه دادن همگان به انتشارات شهر قم، اینقداست را عمق بیشترى بخشیده، مىفرماید: «تبلیغات باید بر اساس معنویات باشد. معنویات اساس اسلاماست... توجه داشته باشید کتابها و چیزهاى دیگرى که از قممنتشر مىشود غیر از کتابهایى است که در سایر شهرها منتشرمىشود. قم شهر علم و اسلام است. اگر خطایى از قم منتشر شود دردنیا علم مىشود. این موضوع هم باید مورد توجه باشد که از قمچیز خلافى منتشر نشود. خداوند به همه شما توفیق دهد.»
بانوان قم
نگاه تیزبین رهبرى، دقیق و حساس است و از بلنداى بصیرت بهیکایک افراد و صحنهها مىنگرد. حضرت امام(ره)، که از آغاز نهضتبر حضور تمامى گروهها بویژه بانوان در خروش میلیونى مردمىتاکیدى شایان داشت، حضور زنان قم را در نهضت، چشمگیر مىشمردو مىفرمود:
«نام بزرگ ملت ایران در عالم به رشد سیاسى ثبتشد. نام بزرگقم در بین ایران به رشد سیاسى و فعالیت و جانفشانى در تاریخثبتشد. نام بزرگ چهارمردان در فداکارى و جاننثارى در تاریخعالم ثبتشد. نام بزرگ بانوان ایران ثبتشد. نام بزرگ بانوانقم ثبتشد. نام بزرگ بانوان چهارمردان ثبتشد. بانوان قم وبانوان چهارمردان پیشرو این نهضت اسلامى بودند. رشد سیاسىخودشان را اثبات کردند. نهضت را راهنمایى کردند.
شما رهبران این نهضت هستید. بانوان رهبر نهضت ما هستند. مادنباله آنها هستیم. من شما را به رهبرى قبول دارم و خدمتگزارشمایم. خداوند شما را براى اسلام حفظ کند.»
«من باید تشکر کنم از اهالى قم و از بانوان معظم قم که دریکهمچو اوقاتى که ماگرفتار ابرقدرتها و قدرتهاى فاسد هستیم وایران از هر طرف مورد حمله آنها هستند، شما بانوان در پشتجبهه آن فعالیتى را مىکنید که آن سلحشوران در جبههها... اینیک امرى است که بسیار مورد تشکر است و بسیار ارزنده است و درپیش خداى تبارک و تعالى ارزندگى شایان دارد».
منابع (نشریه): فرهنگ کوثر 1378 شماره 31