طرح جامع مراقبت های روانی اجتماعی دانش آموزان (نماد)

«سند ائتلاف نظام مراقبت اجتماعی از دانش‌آموزان» در 16 آذر امسال در شورای عالی رفاه و تامین اجتماعی تحت عنوان میثاق همکاری‌های چندجانبه میان وزارت آموزش و پرورش، قوه قضائیه، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی، وزارت تعاون، کمیته امداد، ستاد اجرایی فرمان حضرت امام خمینی(ره)، وزارت بهداشت، ناجا و سازمان بهزیستی کل کشور تصویب شد.

در این سند تفاهم چندجانبه تاکید شده است که در راستای عمل به منویات مقام معظم رهبری(مدظله العالی) مبنی بر تلاشی سازمان یافت، علمی و فراقوه‌ای، ائتلاف ملی به منظور استقرار نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان با هدف استفاده حداکثری از توان و ظرفیت علمی، خدمتی، حمایتی، اجرایی، نظارتی و تامینی به منظور تحقق پیشگیری رشد مدار و توجه به رشد و تکامل یکپارچه دانش آموزان به صورت مشترک بین وزارت آموزش و پرورش، قوه قضائیه، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، سازمان بهزیستی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کمیته امداد حضرت امام خمینی(ره)، نیروی انتظامی، وزارت تعاون و بنیاد برکت تشکیل و سند ائتلاف ملی نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان منعقد شد.

ماده 1: کلیات 1-1 موضوع سند: ائتلاف ملی در توجه سازمان یافته به سرنوشت کودکان و نوجوانان میهن اسلامی از طریق مشارکت در طراحی و استقرار نظام جامع مراقبت اجتماعی دانش آموزان در مدرسه. تبصره: مهار زمینه‌های آسیب اجتماعی در سه فضای مدرسه ، خانواده و محله با تاکید بر مدرسه به عنوان جدی‌ترین فضای اجتماعی کودکان نوجوانان. 1-2 تعریف نظام مراقبت اجتماعی: منظور از نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان، مجموعه‌ای نظام یافته از خدمات و برنامه‌ها، شامل غربالگری، آموزش، توانمندسازی و حمایت‌های روانی اجتماعی، به منظور مراقبت دانش‌آموزان در برابر رفتار‌های پرخطر، آسیب‌های اجتماعی و جرائم از طریق مداخله بموقع و موثر است.

ماده 2: اهداف و چارچوب ائتلاف 2-1 هدف کلی: تامین و ارتقای مراقبت‌های اجتماعی از دانش‌آموزان مدارس با رویکرد توانمندسازی مدرسه محور 2-2 اهداف اختصاصی 2-2-1 استقرار نظام جامع مراقبت اجتماعی برای دانش آموزان ( مدرسه محور، خانواده محور، محله محور) از طریق مشارکت بین بخشی مبتنی بر مدل بومی و سبک زندگی اسلامی - ایرانی 2-2-2 گسترش آموزش‌های رشد مدار در زمینه پیشگیری از رفتارهای پرخطر، آسیب های اجتماعی و بزهکاری 2-2-3 ایجاد نظام شناسایی دانش‌آموزان آسیب پذیر و آسیب دیده از طریق چک‌لیست‌های علمی 2-2-4 طراحی و توسعه مداخلات موثر حمایتی و توانمندسازی برای دانش آموزان 2-2-5 استقرار نظام ارجاع مناسب ارائه خدمات و حمایت‌ها به دانش آموزان 2-2-6 ظرفیت سازی جهت افزایش عوامل محافظت کننده و کاهش عوامل مخاطره‌آمیز دانش‌آموزان در مدرسه ، خانواده و محله 2-2-7 هم افزایی منابع و برنامه های دستگاهها و نهادها و بسیج ظرفیت مشارکت مردمی و خیریه برای نظام مراقبت های اجتماعی تبصره : پیاده سازی صد در صدی نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان به منظور پوشش مدارس تا پایان برنامه ششم توسعه مورد تاکید است. 2-3 چارچوب همکاری‌های بین بخشی 2-3-1 ایجاد دبیرخانه به منظور به اشتراک گذاری منابع و ظرفیت‎های مشترک به منظور تامین اهداف سند. 2-3-2 ایجاد نظام شناسایی و تقویت عوامل محافظت کننده و دیده بانی مستمر عوامل مخاطره‌آمیز دانش‌آموزان در مدرسه، خانواده و محله 2-3-3 ایجاد سامانه جهت شناسایی کودکان و نوجوانان لازم التوجه به منظور اجرای مداخلات آموزشی، روانی و اجتماعی پیشگیرانه 2-3-4 پیاده سازی نظام غربالگری و ارجاع 2-3-5 تامین خدمات مشاوره ای به دانش آموزان و خانواده های آنان 2-3-6 تامین خدمات حمایتی و مددکاری به دانش آموزان 2-3-7 تامین معاضدت‌ها و حمایت‌های قضایی برای دانش آموزان 2-3-8 ایجاد ساز و کار برای اجرای برنامه های مشترک در حوزه پیشگیری وضعی به منظور کاهش عوامل مخاطره آمیز دانش آموزان 2-3-9 ارزیابی و نیازسنجی مستمر، شناسایی فرصتها و جذب مشارکت های مردمی و به اشتراک گذاری ظرفیتهای خیریه و مردم نهاد دستگاهها و نهادهای عضو 2-3-10 استقرار نظام بازخورد، پایش و سنجش اثربخشی

ماده 3 - سازمان ائتلاف (همکاری بین بخشی) 3-1 - مدت سند: مدت اجرای این سند جهت تکمیل مطابق با سال‌های اجرای برنامه ششم، 1395 تا 1400 هجری شمسی و بر اساس فازبندی مورد اشاره در این سند خواهد بود که متعاقبا در طی برنامه‌های بعدی تداوم خواهد یافت. 3-2 شورای سیاست‌گذاری به منظور تدوین سیاستهای کلان، نظارت بر حسن اجرای این سند و نظارت و ارزشیابی پیشرفت طرح، شورای سیاست‌گذاری با ترکیب زیر تشکیل می‌شود: سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور به عنوان رئیس شورا، قوه قضائیه به عنوان دبیر شورا، وزارت آموزش و پرورش به عنوان دبیر شورا، وزارت بهداشت، وزارت تعاون، سازمان بهزیستی کشور، نیروی انتظامی، کمیته امداد حضرت امام خمینی(ره) و بنیاد برکت. تبصره 1: دبیرخانه شورای سیاست‌گذاری در معاونت اجتماعی قوه قضائیه مستقر بوده و جلسات شورا با پیگیری و هماهنگی دبیرخانه مربوطه در معاونت اجتماعی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور برگزار می‌شود. تبصره 2: جلسات شورا به صورت فصلی تشکیل و تصمیمات آن با اکثریت آرای حاضرین ، لازم‌الاجرا خواهد بود. 3-3 کمیته علمی - اجرایی: به منظور تدوین شیوه نامه های اجرایی، هدایت عملیات اجرا، تدوین معیارها، تدوین استانداردها، و پیشنهاد سیاست های کلان و راهبردی، کمیته علمی – اجرایی با ترکیب زیر تشکیل می‌گردد: سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور به عنوان رئیس شورا، قوه قضائیه به عنوان دبیر شورا، وزارت آموزش و پرورش به عنوان دبیر شورا، سازمان بهزیستی کشور، وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی، نیروی انتظامی، کمیته امداد حضرت امام خمینی(ره)، وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی و بنیاد برکت. تبصره 1: دبیرخانه در معاونت تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش و با مسئولیت معاونت مذکور مستقر خواهد بود. تبصره 2: جلسات کمیته حداقل ماهانه یکبار تشکیل و تصمیمات آن با اکثریت آرای حاضرین لازم‌الاجرا خواهد بود.

ماده 4: روش شناسی اقدام 4-1 فاز اجرا 4-1-1 مرحله اول: اجرای آزمایشی در مدارس سه شهرستان به صورت آزمایشی و ارزیابی اثربخشی ( سال آخر برنامه پنجم و سال اول برنامه ششم منطبق با سال تحصیلی 95-1394 و 96-1395 ) 4-1-2 مرحله دوم: ارزشیابی و اعتبار بخشی و تعمیم به مدارس یک شهرستان از هر استان کشور (سال دوم وسوم برنامه ششم منطبق با سال تحصیلی 98-1397 و 97-1396 ) 4-1-3 مرحله سوم: تسری، تثبیت و استقرار به مدارس کل کشور (از سال چهارم برنامه ششم منطبق با سال تحصیلی ایران 1400 -1399 به نحوی که تا پایان برنامه ششم کلیه مدارس کشور تحت پوشش برنامه قرار گرفته باشند) 4-2 نظام مراقبت: 4-2-1 شناسایی و غربالگری در مدارس از طریق شواهد میدانی تبصره: از مرحله دوم، از آزمونهای استاندارد روانی، آزمون‌های خطرپذیری، شواهد کلینیکی و چک لیست ها نیز استفاده خواهد شد. 4-2-2 آموزش‌های رشد مدار 4-2-2-1 آموزش و توانمندسازی معلمان و والدین 4-2-2-2 تولید برنامه درسی پیشگیری مربوط به هر دوره تحصیلی و منابع کمک آموزشی آن 4-2-2-3 برگزاری و اجرای دوره های آموزشی رشد مدار پیشگیری 4-2-2-4 اجرای فعالیت های مکمل و ترویجی 4-2-3 مداخلات وضعی و روانی – اجتماعی 4-2-3-1 اقدامات مداخلهای برای کاهش عوامل مخاطره آمیز ( از جمله اقدامات انتظامی و مناسب سازی فضاها) 4-2-3-2 برگزاری جلسات و دوره‌های آموزشی برای خانواده ها ( بویژه موارد لازم التوجه ) 4-2-3-3 خدمات و حمایتهای روانی اجتماعی 4-2-3-4 خدمات مددکاری به خانواده‌ها 4-2-3-5 معاضدت های حقوقی و مالی مورد نیاز 4-2-3-6 مشاوره‌های خانوادگی و فردی 4-2-3-7 معاضدت‌های تحصیلی 4-2-3-8 درمان و بازتوانی

ماده 5 - تعهدات ائتلاف 5-1 تعهدات مشترک : 5-1-1 شناسایی و تقویت عوامل محافظت کننده و دیده بانی مستمر عوامل مخاطره آمیز دانش آموزان در مدرسه ، خانواده و محله 5-1-2 ارائه خدمات آموزشی پیشگیرانه به دانش آموزان لازم التوجه و خانواده‌های آنان 5-1-3 تهیه منابع آموزشی و فرهنگی پیشگیرانه برای دانش آموزان 5-1-4 به اشتراک گذاری ظرفیتها برای ارائه حمایتها و خدمات مداخله ای روانی – اجتماعی برای دانش آموزان و خانواده‌های آنان 5-1-5 حمایت از اجرای پروژه‌های علمی پژوهشی در راستای استقرار نماد 5-2 تعهدات اختصاصی 5-2-1 تعهدات سازمان مدیریت و برنامه ریزی 5-2-1-1 پیش بینی اعتبارات متناسب با وظایف در قالب اعتبارات سازمانها 5-2-1-2 درج موضوع مراقبت اجتماعی مدرسه محور، بعنوان یکی از احکام برنامه ششم توسعه و زمینه سازی برای پیاده سازی آن در طول برنامه ششم و برنامه‌های توسعه بعدی 5-2-1-3 مشارکت در تدوین و بهبود مستندات کلان، راهبردی و فنی مربوط به طرح 5-2-1-4 به اشتراک گذاری منابع اطلاعاتی مورد نیاز برای اجرای پروژه 5-2-1-5 پایش و ارزیابی عملکرد ائتلاف با مشارکت دستگاه‌های همکار 5-2-2 تعهدات وزارت آموزش و پرورش 5-2-2-1 انتخاب و هماهنگی مدارس مجری طرح 5-2-2-2 آموزش معلمان مجری آموزش های رشد مدار 5-2-2-3 توانمند سازی کارکنان مدارس در زمینه مراقبت اجتماعی از دانش آموزان 5-2-2-4 برگزاری جلسات آموزشی با خانواده ها 5-2-2-5 استقرار خدمات مدیریت مورد و هماهنگی برای ارجاع افراد در معرض خطر و پرخطر 5-2-2-6 ارائه معاضدت های تحصیلی به دانش آموزان 5-2-2-7 مشارکت در توسعه مستندات کلان، راهبردی و فنی مربوط به طرح 5-2-2-8 استقرار دبیرخانه کمیته علمی-اجرایی مربوط به طرح 5-2-2-9 تشکیل کمیته مراقبت اجتماعی در مدارس کشور 5-2-2-10 همکاری موثر در تدوین ابزارهای شناسایی آسیب های اولویتی دانش آموزان 5-2-2-11 به اشتراک گذاری منابع اطلاعاتی مورد نیاز برای اجرای پروژه 5-2-3 - تعهدات قوه قضائیه 5-2-3-1 مساعدت در فراهم‌سازی بسترهای حقوقی، قانونی و حاکمیتی اجرای تصمیمات و راهکارهای اساسی 5-2-3-2 تدوین و پیشنهاد لیست عناوین آسیب های اولویتی ( آسیب های دروازه ورود به چرخه بزهکاری و جرم ) با پوشش حد اکثری شاخص نهادهای داخلی و بین المللی 5-2-3-3 پیگیری تصویب مقررات، ضوابط، آئین‌نامه‌ های اجرایی و دستورالعمل‌های مرتبط با پیشبرد اهداف این سند و ایجاد الزامات اجرائی مورد نیاز 5-2-3-4 همکاری موثر در تدوین ابزارهای شناسایی آسیب های اولویتی دانش آموزان مربوط به استقرار فاز دوم برنامه ( موضوع تبصره یک بند الف چرخه نظام مراقبت اجتماعی) 5-2-3-5 به اشتراک گذاری منابع اطلاعاتی مورد نیاز برای اجرای پروژه 5-2-3-6 استقرار دبیرخانه شورای سیاست‌گذاری مربوط به طرح 5-2-3-7 مشارکت در تدوین و بهبود مستندات کلان، راهبردی و فنی مربوط به طرح 5-2-3-8 ارائه معاضدت های قضایی به دانش آموزان و خانواده ها 5-2-3-9 مشارکت در طراحی و اجرای فعالیت های پیشگیری و مراقبت اجتماعی در مدارس 5-2-4 تعهدات سازمان بهزیستی کشور 5-2-4-1 همکاری موثر در تدوین ابزارهای شناسایی آسیب های اولویتی دانش آموزان مربوط به استقرار فاز دوم برنامه ( موضوع تبصره یک بند الف چرخه نظام مراقبت اجتماعی) 5-2-4-2 همکاری موثر در تدوین و تقویت مبانی و مستندات نظری و شواهد معتبر نظام مراقبت اجتماعی 5-2-4-3 مشارکت موثر در امکان سنجی و ظرفیت شناسی برای طراحی و ارائه بسته های خدمتی و حمایتی نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان 5-2-4-4 پایش و ارزیابی علمی نتایج پیاده سازی و استقرار پروژه 5-2-4-5 مشارکت در تدوین و بهبود مستندات کلان، راهبردی و فنی مربوط به طرح 5-2-4-6 گسترش رویکرد پیشگیری جامعه – محور 5-2-4-7 مشارکت در آموزش پیشگیری در مدارس 5-2-4-8 به اشتراک گذاری منابع اطلاعاتی مورد نیاز برای اجرای پروژه 5-2-5 تعهدات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی 5-2-5-1 همکاری موثر در تدوین ابزارهای شناسایی آسیب های اولویتی کودکان و نوجوانان مربوط به استقرار فاز دوم برنامه ( موضوع تبصره یک بند الف چرخه نظام مراقبت اجتماعی) 5-2-5-2 همکاری موثر در پیش بینی ابزارهایروان شناختی و تدبیر راهکارهای پایش رفتار کودکان در حوزه های روان شناختی و اجتماعی )؛ 5-2-5-3 همکاری در تدوین چک لیست های شناسایی نشانه های روانی ، رفتاری و جسمی آسیب های اولویتی کودکان و نوجوانان مربوط به استقرار فاز دوم برنامه 5-2-5-4 مشارکت در توسعه مستندات کلان ، راهبردی و فنی مربوط به طرح 5-2-5-5 ارائه خدمات و حمایت‌های درمانی به دانش‌آموزان در قالب نظام شبکه بهداشتی درمانی کشور 5-2-5-6 ارائه خدمات غربالگری 5-2-5-7 به اشتراک گذاری منابع اطلاعاتی مورد نیاز برای اجرای پروژه 5-2-5-8 استفاده از ظرفیت ها و زیرساخت های موجود برای مراقبت اجتماعی از دانش آموزان 5-2-5-9 مشارکت در اجرای فعالیت های آموزشی و فرهنگی در زمینه پیشگیری از آسیب های اجتماعی 5-2-6 تعهدات نیروی انتظامی 5-2-6-1 مشارکت در تدوین و بهبود مستندات کلان ، راهبردی و فنی مربوط به طرح 5-2-6-2 ارائه خدمات و حمایت های انتظامی برای مدارس، دانش‌آموزان و یا خانواده آنان 5-2-6-3 استفاده از ظرفیت ها و زیرساخت های موجود برای مراقبت اجتماعی از دانش آموزان 5-2-6-4 مشارکت در اجرای فعالیت های آموزشی و فرهنگی در زمینه پیشگیری از آسیب های اجتماعی 5-2-6-5 به اشتراک گذاری منابع اطلاعاتی مورد نیاز برای اجرای پروژه 5-2-7 تعهدات کمیته امداد حضرت امام خمینی(ره) 5-2-7-1 مشارکت فعال در تدوین و تامین بسته های خدمتی و حمایتی بر اساس وظایف و توان واقعی سازمان علی الخصوص بسته حمایت اقتصادی و بسته خدمات مددکاری بر اساس آسیب های اولویتی طرح 5-2-7-2 تعیین میزان شایستگی دریافت این بسته ها و ترتیب قرار گیری در نظام ارجاع 5-2-7-3 مشارکت در تدوین و بهیود مستندات کلان ، راهبردی و فنی مربوط به طرح 5-2-7-4 ارائه خدمات و حمایت های اجتماعی و مددکاری به دانش آموزان 5-2-7-5 ارائه خدمات اورژانس اجتماعی به دانش آموزان و خانواده ها 5-2-7-6 استفاده از ظرفیت ها و زیرساخت های موجود برای مراقبت اجتماعی از دانش آموزان 5-2-7-7 مشارکت در اجرای فعالیت های آموزشی و فرهنگی در زمینه پیشگیری از آسیب های اجتماعی 5-2-7-8 به اشتراک گذاری منابع اطلاعاتی مورد نیاز برای اجرای پروژه 5-2-8 تعهدات وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی 5-2-8-1 مشارکت در تدوین و بهبود مستندات کلان، راهبردی و فنی مربوط به طرح 5-2-8-2 تدوین و تامین بسته های حمایتی برای دانش آموزان 5-2-8-3 استفاده از ظرفیت ها و زیرساخت های موجود برای مراقبت اجتماعی از دانش آموزان 5-2-8-4 مشارکت در اجرای فعالیت های آموزشی و فرهنگی در زمینه پیشگیری از آسیب های اجتماعی 5-2-8-5 به اشتراک گذاری منابع اطلاعاتی مورد نیاز برای اجرای پروژه 5-2-9 تعهدات بنیاد برکت 5-2-9-1 مشارکت در تدوین و بهیود مستندات کلان ، راهبردی و فنی مربوط به طرح 5-2-9-2 مشارکت در ارائه بسته های حمایتی برای دانش آموزان 5-2-9-3 همکاری و حمایت موثر در طراحی نیازهای فن آوری نماد، و ارائه راهکار برای بکارگیری ظرفیت های ملی نظیر شناسنامه سلامت دانش آموزان 5-2-9-4 پیگیری اضافه شدن چک لیست های نظام مراقبت به شناسنامه سلامت دانش آموزی 5-2-9-5 طراحی راهکارهای خلاقانه برای رفع خلاء و نیاز نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان به نیروی انسانی متخصص در کشور 5-2-9-6 همکاری در توسعه مدارس در مناطق محروم و نیازمند 5-2-9-7 به اشتراک گذاری منابع اطلاعاتی مورد نیاز برای اجرای پروژه

ماده 6 اختیارات نهادهای همکار نهادها و سازمانهای حاضر در سند ائتلاف می‌توانند از اطلاعات و نتایج علمی و تخصصی گرد آوری شده بر اساس موضوع این سند ، ضمن رعایت قوانین و مقررات و استانداردهای مربوط، بهره برداری مورد نیاز خود را داشته باشند.