چكيده : در هر دانشى، به طور عامّ، و در حديث، به طور خاصّ، با دو رويكرد و نگرش مى توان به پژوهش پرداخت : ۱ . رويكرد پژوهشىِ محض يا «ثبوتى» و حقيقت ياب ،كه ناظر به مقام ثبوت و حقيقت حال مورد پژوهش است ، ۲ . رويكرد كار بردى يا «اثباتى» ، كه تنها با ديد و دغدغه كار برد نتايج آن ، پژوهش مى كند ؛ اما بسا عدم شناخت ماهيت و قلمرو اين دو رويكرد ، به ويژه ثبوتى ، يا رعايت نكردن بايسته هاى آنها ، موجب خروج از اعتدال در نقد ، تأويل يا دفاع از احاديث و كنار نهادن اصول شرعى و منطقى حديث پژوهى گردد و سبب پيدايش كژى ها و آسيب هاى جبران ناپذيرى ، از قبيل : ردّ و انكار و يا تهاجم به مجموعه اى از ميراث معصومان عليهم السلام ، بستن دريچه هايى از علوم و معارف بى بديل ، معتبر پنداشتن اخبارى نا معتبر يا فاقد نصاب لازمِ اعتبار در حوزه كلام و مانند آن مى شود .
كليد واژه ها : حديث پژوهى ثبوتى ، حديث پژوهى اثباتى ، نقد حديث ، دفاع از حديث ، تأويل نصوص ، تعامل عقل با نصوص .