پيش‌درآمد
يکي از بحث‌هاي حسّاس، مهم و اساسي مربوط به دوران غيبت حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف)، بحث حاکميت اسلامي در اين دوران است. در اين باره، ميان انديشوران شيعه، ديدگاه‌هاي متفاوتي پديد آمده است. برخي از فقيهان شيعه، بر اين باورند که تشکيل حکومت اسلامي در دوران غيبت کبرا، ضرورتي اجتناب‌ناپذير است. اين گروه، با بهره‌مندي از سخنان پيشوايان معصوم(عليهم السلام)، بر اين باورند که فقيهان عادل، بايد پا پيش گذاشته، به اين مهم جامة عمل بپوشانند و اگر يکي از آن‌ها چنين کرد، بر ديگران است تا از او حمايت و پيروي كنند.
برابر ديدگاه نخست، عده‌اي بر اين گمانند که برپايي حکومت اسلامي، از ويژگي‌هاي پيشواي معصوم(عليه السلام) بوده، ديگران را در اين عرصه نه فقط تواني نيست که مجالي هم نيست.
در اين درس، در پي آنيم به اندازة ممکن، بحث نيابت عام را بررسي كرده، به وضعيّت حکومت اسلامي در دوران غيبت کبرا اشاره‌اي داشته باشيم.1