یکی از سرمایه های معنوی که در سرزمین عتبات مشرفه عراق همانند خورشید می درخشد و زائر امامان معصوم با اکسیر عشق آن را دنبال میکند، تربت شفابخش مضجع شریف ابا عبدالله الحسین(ع) است.
تربت شفابخش در میان همه خاکهای جهان و اماکن مقدسه و متبرکه ممتاز است و آثار فوق العاده برای مجذوبین جرگه عشق شهید و شهادت در پی دارد. تربت شفابخش امام حسین همان داروی مؤثر و رافع امراضی است که بارها تجربه شده و حتی امامان معصوم(ع) و اهل بیت عصمت و طهارت(ع) از آن بهره برده اند.
امام صادق(علیهأفضلالصلاة والتسلیم) از مریضی شاگرد مکتب خویش ویار با فضیلت خود «محمد بن مسلم» با خبر شد . با جمعی به عیادت وی رفتند، سلامتی وی در خطر بود، حضرت صادق(ع) به همراه خود شربتی را برده بودند از وی خواستند جهت استشفاء از آن تناول کند. او هم مقدار از آن شربت آشامید و در همان لحظات آغازین احساس بهبودی نمود. از حضرت پرسید: یا بن رسول الله این چه شربت گوارا و مؤثری بود؟!گویا بهبودی من آغاز شد.
امام (ع) فرمود: إنّ شراب الّذی شربته کان من طین قبر الحسین و هو أفضل ما تستشفی به فلا تعدل به شیئاً فإنّا نسقیه صبیاننا و نساؤنا فنری منه کل خَیرِ؛ شربتی را که آشامیدی آب همراه با خاک و تربت قبر جدّم امام حسین (ع) بود.این شربت برترین چیزی است که می شود توسط آن از خدا شفا گرفت که هیچ دوائی با آن برابری نخواهد کرد. ما أهل بیت فرزندان و زنان و مریض های خود را با آن معالجه می کنیم و از آن ثمرات و برکات خوبی را یافتیم.[۱[
تربت شفا بخش امام حسین (ع) در سرزمین کربلا شامل منطقه محدودی[۲] می شود که به فتوای فقهاء عظام، می توان از آن به مقدار نخودی جهت استشفاء تناول کرد.
روایات مربوط به تربت شفابخش امام حسین (ع) بیانگر سه مطلب مهّم است:
۱- جواز خوردن به نیت استشفاء و تأثیر گذاری آن برای دفع و رفع امراض صعب العلاج.
۲- ثواب سجده بر تربت(طین) کربلا.
۳- ثواب تسبیح گفتن با تسبیحی که از خاک کربلا درست شده باشد.
در این نوشته به محورهای سه گانه فوق می پردازیم زیرا آنها بیانگر سیره و راه تشیع راستین و ارزش شهید و شهادت خواهد بود.
خوردن تربت امام حسین(ع) به نیّت استشفاء
عن ابی عبدالله الصادق(ع) قال:
إنّ فی طین الحائر الّذی فیه الحسین(ع) شفاء من کلّ داء و أماناً من کلّ خوف؛ همانا در گل و تربت حائر آنجایی که امام حسین(ع) در آن دفن شده است شفا و درمان هر دردی است و خوردن و همراهی آن آرامش و امنیت از هر گونه ترس و وحشتی را به دنبال خواهد داشت.[۳ [
عن ابی عبدالله(ع) قال:
لو أنّ مریضاً من المؤمنین یعرف حق ابی عبدالله(ع) و حرمته و ولایته أخذ من طین قبره علی رأس میل(مثل رأس أنملة) کان له دواء و شفاء؛ چنانچه مریضی از افراد مؤمن امام حسین(ع) را خوب بشناسد و جایگاه و محبت او را درک کند و مقداری از خاک قبر امام حسین(ع) را بگیرد(که حدود یک میل یعنی ۱۰۰۰ قدم فاصله بیشتر نشود و به مقدار سر انگشتی باشد) برای چنین کسی تربت حایر داروی شفا بخش خواهد بود.[۴ [
و نیز آمده است که شخص به امام صادق(ع) عرض کرد شنیدم شما فرموده اید: أن تربة الحسین (ع) من الأدویة المفردة و إنّها لاتمرّ بداء إلّا هضمته؛ همانا تربت شفا بخش امام حسین (ع) از جمله داروهای منحصر بفردی است که هر گونه مرضی را می توان با آن معالجه و مداوا نمود. امام صادق(ع) فرمودند: بلی من چنین گفته ام. عرض کرد: آقا من خورده ام و شفا پیدا نکرده ام. فرمود: باید به همراه آن دعا کرد و به اندازه نخودی تناول کرد نه بیشتر. خداوند شفا عنایت خواهد نمود.[۵ [
دعا به هنگام تناول تربت امام حسین (ع)
در روایات آمده است، امام صادق(ع) فرمود : هر گاه کسی از شما خواست از تربت امام حسین (ع) جهت استشفاء بهره گیرد ابتدا آن را بر دیدگان گذارد و خود را بدان متبرک کند و قبل از تناول بگوید : اللهّم بحق هذه التربة و بحق من حلّ بها وثوی فیها و بحق أبیه و أمّه و أخیه و الأئمّة من ولده و بحقّ الملائکة الحافّین به إلّا جعلتها شفاءًا من کل داء وبرءًا من کل مرض و نجاة من کل آفة و حرزًا ممّا أخاف و أ حذرَ ؛ خداوندا بحق این تربت شریف و به حق آن بزرگواری که در آن فرودآمده و مسکن گزیده است و به حق پدر و مادر و برادرش و امامانی که از فرزندان او هستند و نیز به حق فرشتگانی که وی را در برگرفته اند این تربت را شفای هر دردی قرار ده وهر بیماری را درمان نما و از هرآفتی وترسی مرا رها بخش[۶[.
ونیز در روایت دیگری فرموده است که به هنگام خوردن تربت شفا بخش بگو :
بسم الله و بالله اللّهم اجعله رزقاً واسعاً و علماً نافعاً و شفاءًا من کل داء انّک علی کل شیِ قدیر ؛
به نام خدا و به ذات خدا، خدایا بگردان روزی مرا فراخ و دانشی سودمند و شفابخش نسبت به هر درد همانا تو بر هر چیز توانایی[۷[.
شفایافته تربت امام حسین(ع)
بعد از برگشت از سفر کربلا در شب نیمه ماه مبارک رمضان سال ۱۳۸۰ ه.ش به ضیافت مهمانی(در تالار پذیرایی هوانیروز) افطار دعوت بودم. بعد از افطار یکی از کارمندان نیروی زمینی(آقای خوش ترکیب) نزد من آمد من را در آغوش گرفت و سخت گریه می کرد. به او گفتم:در شب ولادت امام حسن مجتبی (ع) چرا گریه میکنی؟!
گفت: آقا چند روز سراغ شما را گرفتم گفتند امشب در این مجلس شرکت خواهید کرد. آمدم و توفیق دیدار را پیدا کردم ولکن قصه ای دارم باید مرا کمک کنی، گفتم در خدمت شما هستم.
سپس قصه اش را چنین تعریف کرد:
دختری ۲۴ ساله دارم، ازدواج کرده، به مریضی سختی گرفتار است. زندگی او به هم ریخته است. فرزند دارد. از همه جا مانده ام. او را جواب کرده اند. به من گفتند ماه رمضان مشهد خدمت علی بن موسی الرضا(ع) برسم. سه شب در مشهد بودم شب سوم کمی خوابیدم تا استراحت کنم. قبل از اذان صبح اباالحسن الرضا(ع) در عالم رؤیا دیدم در میان حرم با جمعی حرکت میکردند. رفتم خدمت حضرت دست او را بوسیدم. گفتم چرا دختر مرا شفا نمی دهید؟ نگاهی به من کرد و فرمود:
خدا شفا می دهد. سپس به سمت چپ خویش نگاه کرد. جمعی از علماء همراه وی بودند. نگاهی به شما کردند. شما با همین عبا بودید. فرمود دوای دختر شما در دست ایشان است. بگیرید و به او بخورانید. شفا پیدا می کند. می گوید: از خواب بیدار شدم آمدیم نماز صبح را در حرم خواندیم و آخرین زیارت را انجام دادیم. دو سه روز است در تهران سراغ شما را می گیرم، امشب شما را یافتم. با همین عبا در نزد حضرت بودید. چه راهنمایی می کنید؟
من منقلب شدم. به یادم افتاد در کربلا آن شیعه مؤمن ورنج کشیده عراقی که ازکسبه اطراف حرم بود مقداری از آب شستشوی داخل ضریح امام حسین (ع) را به من داد. گفت: من مسئول منبّت کاری ضریح امام حسین (ع) هستم و در شستشوی ضریح حرم این بزرگوار شرکت دارم. چند قطره از آن گلاب به همراه تربت خاص به من داده بود. گفت هر گاه مریض صعب العلاج(یا نزدیک مرگ بود) از این گلاب و تربت بخوران، خوب خواهد شد و شفا خواهد گرفت.
من به او گفتم فردا شما ساعت ۲:۳۰ بعد از ظهر به منزل بیا.
همان داروی شفابخش یعنی تربت امام حسین(ع) به همراه گلاب شستشوی ضریح مقدس را که چند گرم بیش نمی شد دادم و توصیه کردم با حمد و سه قل هو الله بخورد.
آقای خوش ترکیب بعد از یکماه مرا دید. با اشک فراوان گفت: آقای زمانی امام حسین(ع) دخترم را شفا داد.
زندگیش برگشت و حتی دو ماه دیگر باز در مجلس دیگری همین مطلب را بازگو کرد که ما اثر تربت شفابخش را با دیدگان خود از نزدیک مشاهده کردیم.
ثواب سجده بر تربت امام حسین(ع)
امام محمد باقر(ع) فرمود: السجود علی طین قبر الحسین(ع) ینور إلی الأرضین السبعة و من کانت معه سُبحة من طین قبر الحسین(ع) کتب مسّبحا و إن لم یسبّح لها؛ سجده کردن بر مهر(گل) ساخته شده از قبر امام حسین(ع) سبب میشود که نور آن تا هفت طبقه زمین نفوذ کند و هر کس تسبیحی از گل قبر امام حسین به همراه داشته باشد برای او ثواب گفتن تسبیح خواهد بود گرچه تسبیح نگرداند و ذکر نگوید.[۸ [
معاویه بن عمار می گوید:
عادت و سیره امام صادق(ع) این گونه بود که جامه و چمدانی از پارچه زرد رنگ داشت که در آن تربت (و مهر) امام حسین(ع) جایگزین شده بود. آن حضرت به هنگام نماز سجاده خود را پهن می کرد و بر آن نماز می گذارد و بر آن تربت سجده می کرد و می فرمود: سجده کردن بر تربت ابا عبدالله الحسین(ع) موانع و حجابهای هفت گانه را کنار میزند و نماز را به استجابت می رساند.[۹ [
و نیز نقل شده است امام صادق سجده نمی کرد مگر بر تربت امام حسین (ع) در حالی که خشوعی فوق العاده و آرامشی وصف ناپذیر در برابر خدای عزوجّل داشت.[۱۰ [
پس سجده برای خدا با گذاردن پیشانی بر تربت امام حسین(ع) فضیلت و برتری دیگر دارد و سبب میشود موانع و حجاب هایی که بین بنده و خالق لایزال وجود دارد از بین برود و نماز و دعا به اجابت رسد.
سجده کردن بر تربت امام حسین (ع) آن قدر اهمیت و ارزش دارد که برخی از فقهاء و محدثین ما رساله خاصی را در این باب نوشته اند. همانند مرحوم آیه الله احمدی میانجی ضمن کتاب «رسالة السجود علی الأرض» و کتاب «رسالة السجود علی التربة المشفیة» مؤلف آیه الله شیخ علی کرکی(ره) معروف به محقق ثانی و محقق کرکی.
موسی بن جعفر(ع) فرمودند: لایستغنی شیعتنا عن أربع خمرة یصلی علیها و خاتم یتختم به وسواک یستاک به و سبحه من طین قبر الحسین(ع) فیها ثلاث و ثلاثون حبّة متی قلبها فذکر الله کتب له بکل حبّة اربعون حسنة و اذا قلبها ساهیا یعبث بها کتب له عشرون حسنه.
شیعیان و پیروان ما از چهار چیز بی نیاز نمی گردند به طوری که همراهی این چهار چیز برای آنان عادت خواهد شد.
۱- سجاده و حصیری که در آن تربت نهفته است و بر آن نماز گذارند.
۲- انگشتری که آن را در دست می کند و بهره می برد.
۳- مسواکی که دندانها را بدان وسیله تمیز می نماید.
۴- و تسبیحی که از خاک و گل قبر امام حسین(ع) ساخته شده و در آن ۳۳ دانه تسبیح دارد. هر گاه آن را بگرداند و ذکر گوید در برابر هر دانه آن ۴۰ حسنه نصیب او می شود. و چون از روی غفلت بگرداند و بازی کند نیز برای هر دانه ۲۰ ثواب در نامه عمل او نوشته خواهد می شود.[۱۱ [
ثواب تسبیح گرداندن با تربت امام حسین(ع)
عن الصادق(ع):
من سبّح بسُبحة من طین قبر الحسین(ع) تسبیحة کتب الله له اربع مأئة حسنة و محی عنه أربع مائة سیّئة و قضیت له أربع مائة حاجة و رفع له أربع مائة درجة؛ هر کس با تسبیحی که از خاک قبر امام حسین(ع) ساخته شده ذکر گوید و تسبیح کند خداوند سبحان برای او ۴۰۰ حسنه در نامه عملش بنویسد و چهارصد گناه وی را محو کند و ۴۰۰ حاجت او را روا نماید و چهارصد درجه به وی عنایت فرماید.
سپس فرمود: تسبیح سرور ما و جده مکرمه ما فاطمه زهرا(ص) از بعد از شهادت حمزة سید الشهداء(س) توسط آن حضرت درست شد. این تسبیح دارای ۳۴ دانه از خاک قبر حمزه (علیه السلام) بود که نخی سبز رنگ آنها را به هم پیوسته و کنار یکدیگر قرار داده بود، مادرمان فاطمه(س) بعد از هر نماز تسبیحات مخصوص خویش(۳۴ مرتبه الله اکبر، ۳۳ مرتبه الحمد لله، ۳۳ مرتبه سبحان الله) را انجام می داد.[۱۲ [
صاحب «بلد الأمین» مرحوم کفعمی روایتی را از معصوم نقل می کند که فرمود: أنّ من أدار تربة الحسین(ع) فی یده و قال سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر ، مع کل سُبحة کتب الله له ستة آلاف حسنة و محیَ عنه ستة آلافِ سیّئة، و رفع له ستّة آلاف درجة، و أثبتَ له من الشفاعات بمثلها؛
همانا هر کس که تسبیحی از تربت امام حسین(ع) در دست داشته باشد و آن را بگرداند و بگوید «سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر» خداوند سبحان با هر دور تسبیح(۳۴ مرتبه) شش هزار حسنه برایش خواهد نوشت و شش هزار گناه و زشتی را محو خواهد نمود و شش هزار درجه برایش عنایت خواهد کرد و برای او مقام شفاعت را همانند درجات قبلی تثبیت خواهد نمود.[۱۳ [
تربت شفابخش از آثار پر برکت شهادت
در پایان باید توجه کرد که برای بسیاری این پرسش مطرح است:
چرا و چگونه تربت امام حسین(ع) این امتیازات را پیدا کرد و در میان همه مشاهده مشرفه برتری یافت تا خوردن آن برای استشفاء جایز باشد و سجده بر آن سبب بر طرف شدن حجابها گردد و تسبیح گفتن و ذکر با آن نسبت به سایر أحجار و خاکها و یا گل ها چندین برابر شود و خدای سبحان برای آن شرافت فوق العاده ای را قائل شود؟!
در پاسخ باید گفت:
همه امتیازات و برتریها بعد از ایثار و شهادت سالار شهیدان حسین بن علی(علیه السلام) در روز عاشورا به وجود آمده است. آنگاه که با خون خود و اجساد مطهره سایر شهداء کربلا، اسلام را آبیاری کرد و شرافت و کرامت انسانی و بقاء اسلام را تضمین نمود، سرزمین کربلا با شهادت شاهدان همیشه سرفراز آن فضائل را به خود اختصاص داد تا جائی که در ردیف مسجد الحرام و مسجد النبّی(ص) و مسجد کوفه قرار گرفت و استجابت دعا و برآورده شدن خواسته ها در آن مکان تضمین گردید.
گویا این پرسش نیز از معصومان پاک شده که امام باقر و حضرت صادق(علیهما السلام) فرمودند:
إنّ الله عَوَّضَ الحسین(ع) من قتله أنّ الإمامة من ذریّته و الشفاء فی تربته و الإجابة عند قبره و لاتعد ایّام زائریه جائیاً و راجعاً من عُمِرُهِ ؛ همانا خدای سبحان در ازاء شهادت امام حسین(ع) چند چیز را عنایت کرد. امامت و زعامت امت اسلامی را تا قیامت در نسل او قرار داد و در تربت او شفابخشی را به یادگار گذاشت و در کنار مضجع شریفش اجابت دعاها را تضمین کرد و برای همیشه حرم و قبر شریف او را محلّ رفت و آمد و زیارت زائران عاشق از سرزمینهای مختلف قرار داد.[۱۴ [
چه زمزمه عاشقانه و زیبایی را می سرایند آنانی که می گویند:
ای خاک کربلای تو مهر نماز من
این مهر را به مهر سلیمان نمیدهم
گر انتخاب جنّت و کویت به من دهند
کوی تو را به جنّت رضوان نمیدهم
پی نوشتها:
۱] بحار الانوار ، ج۵۷، ص ۱۵۷، کامل الزیارت ، ابن قولویه قمی، ص ۲۷۶٫
۲] دایره ای به قطر یک میل (۱۰۰۰قدم و گام) در یک میل از نقطه مرکزی یعنی محل دفن سید الشهداء (ع) است. تحریر الوسیلة ، ج۲، ص۱۴۵ – ۱۴۶، مساله ۹- ۱۲٫
۳] کامل الزیارات، ص۴۹۷، ح۷۱۱٫
۴] کامل الزیارات ، ص۴۹۷ ، ح۷۱۲-۷۰۶٫
۵] بحار الانوار، ج۵۷، ص۱۵۷، حدیث۲۴٫
۶] بحارالا نوار ، ج ۹۸ ، ص ۱۱۹ ، ح ع ؛ امالی شیخ طوسی ، ص ۳۱۸ ، ح ۹۳؛ وسائل الشیعه،ج ۱۴، ص ۵۲۳٫
۷] کامل الزیارات ، ابن قولویه ، باب ۹۴ ، ص ۲۸۴ ، ح ۱٫
۸] وسائل الشیعه، ج۵، ص۳۶۵٫
[۹] وسائل الشیعه ، ج۵، ص۳۶۶، ح ۶۸۰۸٫
۱۰] وسائل الشیعه، ج۵، ص۳۶۷، ح۶۸۰۹٫
۱۱] بحار الانوار، ج۸۲، ص۳۴۰، ح۳۱؛ مستدرک الوسائل، علامه نوری، ج ۵، ص۵۵، ب ۱۴٫
۱۲] بحار الانوار، ج۸۲، ص۳۴۰٫
۱۳] مستدرک الوسائل، ج۵، ص ۵۵، باب استحباب اتخاذ سُبحة من طین قبر الحسین(علیه السلام)؛ بحار الانوار ، ج۸۲، ص ۳۴۰، باب تسبیح فاطمه(س) و فضله و احکامه.
۱۴] وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۴۲۳، ح۱۹۵۰۹ ؛ بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، طبری، ص۲۱۱