نكاتى كه بايد در مراسم ازدواج مورد توجه طرفين و خانواده ها و جامعه اسلامى قرار به گيرد كدام است ؟
1 - در مورد مهريه چنانكه گفته شد بايد اصالت خانواده و تدين وپاكدامنى و شخصيت سالم جوان ملاك واقع شود زيرا ارقام درشت و ما فوق تصور درمهريه زنان هيچ نقشى در زندگى آنان نخواهد داشت بلكه از جهت روانى زمينه هاى اختلافو عدم سازش را ايجاد مى كند.
اسلام مهريه را بطور كلى نفى نمى كند ليكن افكار انسانها را به زيبائى هاى واقعى طرفين معطوف مى دارد چون كليد سعادت و رمز خوشبختى آنان شخصيت سالم و پاكدامنى آنهاست و براى يك خانواده مذهبى سزاوار نيست در تقويت سنت و رسومات غلط هم رنگ ديگران باشد زيرا معيار و الگوهاى دينى ، شخصيت را تعريف مى كند چه اگر با اخلاق كسى مطابقت نمايد قابل اعتماد خواهد بود.
2 - جهيزيه اين عمل در ميان مسلمانان مطرح بوده كه دخترانشان را در هنگام ازدواج باوسائل و لوازم خانگى ، به خانه شوهر مى فرستند تا جائيكه اين سنت را مادران ازدوران ، كودكى دخترنشان اجراء مى كنند و اين برنامهاشكال شرعى ندارد ولى وسيله خوشبختى دو جوان نمى باشد اما اگر در كنار همينعمل زيبا، بفكر تربيت و آگاه ساختن دختران باشيم تا از دوران كودكى زمينه رشد فكرى، و زيبائى هاى معنوى ، در او ايجاد گردد در اين صورت توفيق بزرگى نصيب آنانخواهد شد در مراسم ازدواج حضرت فاطمه [سلام الله عليها] آمده است حضرت امام صادقصلوات الله عليه از رسولخدا (صلى الله عليه و آله )نقل مى كند كه آن حضرت مقدارى پول در دامنش ريخت و مشتى از آن را كه شصت و سه درهمبود به ام ايمن داد تا براى دخترش لوازم منزل خريدارى كند مشت ديگر به اسماء بنتعميس داد تا عطر و گُلاب بخرد و مشتى را به ام سلمه داد تا غذا آماده كند وبلال را براى خريدن چيزهائى كه بخود حضرت زهرا عليهاالسلام لازم بود فرستاد،وسائل خريدارى شده عبارتند:
1 - پيراهن بقيمت هفتاد درهم ، 2 - روسرى چهاردهم ، 3 - قطيفه مشكى خيبرى ، 4 - تختخواب يا روتختى ، 5 - دو دست رختخواب با پارچه مصرى كه داخل يكى باليف خرما و ديگر از پشم گوسفند پر شد بود، 6 - چهار پشتى از پشم طائف با محتواى گياه ، 7 - پرده از پشم ، 8 - حصير هجرى ، 9 - آسياب دستى ، 10 - دلو چرمى ، 11 - ظرف مسى براى تهيه حَناء 12 - كاسه اى براى خوردن شير، 13 - ظرفى براى استفاده از آب ، 14 - آفتابه ، 15 - سبوئى سبز رنگ ، 16 - دو كوزه سفالى ، 17 - فرشى از پوست ، 18 - عبائى قطوانى ، 19 - مشك آب .(263)
لازم بذكر است قبل از دادن امكانات مادى و زندگى بايد بفكر ايمان و رشد شخصيت جوانان بود چون اگر بيك فرد خداشناس و پاكدامن تمام اموال و زندگى دنيا را بدهى ، هيچ وقت گمراه نمى شود و از آنها در مسير رضاى الهى استفاده خواهد كرد اما اگر كسى كه از لياقت و شايستگى لازم بر خوردار نيست ولى در اختيارش ثروت و يا امكانات زيادى گذاشته شود چون تحمل آن را ندارد حوادث تلخ و ناگوارى ببار مى آورد بنابراين عمده ترين جهيزيه دختران بايد معرفت بخدا و پاكدامنى و انسانيت و توجه بامام زمان صلوات الله عليه باشد كه در هنگام ظهور حوادث و مشكلات زندگى از آنها استمداد نمايد و راه نجات و سعادت خويش را بدست آورد. ولى در اين زمينه كمتر تلاش مى شود و هر روز در خانوادها اشتباه و يا رسومات غلط تكرار مى گردد تا جائى كه مراسم جشن عروسى جوانان با مشكلات كمرشكن ، و با هزينه هاى زياد و مخارج تحميلى روبرو مى شود و موجب غم و اندوه آنان مى گردد.
انسانهاى آگاه و متدين بايد در چنين موارد، از برنامه هاى پيشوايان معصوم عليهم السلام تبعيت كرده و با دست خود موجبات ناراحتى و افسردگى عزيزان خود را فراهم نسازند.
3 - وليمه يكى از رسومات ارزشمندى كه در اسلام مطرح شده است گستردن سفره اطعاماست و از آن به [وليمه ] تعبير مى كنند در اين زمينه رسولخدا (صلى الله عليه و آله )مى فرمايد:
لا وَليمَةَ اِلا فى خَمسٍ، فى عِرسٍ، اَو خِرسٍ، او عِذارٍ اَو وِكارٍ او رِكازٍ فَاما العِرسُ التَّزويجُ، والخِرسُ النِفاسُ بِالوَلَدِ، والعِذارُ الخِتان والوِكارُ اَلرَّجُلُ يَشتَرى الدار، وَالوِكازِ الذى يقدم مِن مكة .... .(264)
وليمة يعنى اطعام دادن در پنج مورد مطلوب شارع مقدس است : 1 - در عروسى و ازدواج ، 2 - در تولد فرزندان ، 3 - در ختنه كردن فرزندان پسر، 4 - هنگام خريد مسكن ، 5 - در موقع رسيدن از سفر حج و زيارت .
در اين موارد پنجگانه ، وليمة دادن يك عمل مستحب و مورد قبول اسلام است ، بخاطر اينكه در اين گونه مسائل ، رحمت و عنايت پروردگار متعال ، در زندگى انسان ظاهر شده است و به شكرانه ، حصول نعمتهاى الهى ، سفره اطعامى را مهيا مى كنند و از عده اى براى شركت در اين محفل دعوت مى نمايند تا اينكه بتوانند از دعاهاى خير آنان در تمامى اين موارد بهره مند شوند در اين جا لازم است نظر مسلمانان را بدو نكته خيلى مهم جلب نمايم :
1 - دعوت شوندگان چه كسانى بايد باشند؟ 2 - كيفيت اطعام .
آنچه از مجموع احاديث و آيات و سيره پيشوايان دينى عليهم السلام استفاده مى شود دعوت شوندگان بايد از افراد مستمند و فقير باشند چون خوشنود ساختن قلب آنان به خوشحالى پروردگار مى انجامد و رضايت خداوند از كسى موجب سعادت و خوشبختى او مى گردد و افراد ثروتمندى كه داراى امكانات زيادى هستند اگر چه مؤ من هم باشند ولى در گروه نيازمندان نيستند بهر حال سفره اطعام اولياء خدا، با فقيران مزين بود.
و اما نكته دوم كيفيت اطعام ، مربوط به قدرت و امكانات انسان است يعنى لزومىندارد كه يك سفره رنگين از غذاهاى گوناگون باپول هاى آلوده به حرام و و ..... شكل بگيرد بلكه باپول حلال و به اندازه مقدور اگر غذا تهيه شود مى تواند مصداق وليمه باشد چرا مامسلمانان اين همه ، از ارزشهاى مهم دينى فاصله گرفته ايم ؟ شايد عمده ترين پاسخاين باشد كه امروزه مسلمانان به كميت و زيادى غذا و دعوت از ثروتمندان توجه دارندولى كيفيت آن را فراموش نموده اند مبنى بر اينكه آيا اين غذا ازپول حلال است يا نه ؟ و بهمين جهت اكثر دعوت شوندگان در مورد وليمه ، كسانى هستندكه دعاى خير آنها نمى تواند در حق صاحب اطعام ، قرين استجابت واقع شود و شارع مقدساز اينگونه دعوتها نهى كرده است .
پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله ) از وليمه اى كه مخصوص ثروتمندان باشد و فقراء را در آن ترك كنند نهى نموده است (265) حديث شريف مويد اين معناست كه دعوت شوندگان بايد از محرومان و فقيران باشند و هدف شارع مقدس اين است كه در ميان جوامع اسلامى نظام طبقاتى نادرست حذف گردد تقوا و پاكدامنى انسانها، ملاك امتياز قرار بگيرد وقتى كه در سر سفره اطعام ، فقراء و مستمندان و دل شكسته گانى مانند افراد يتيم و بى سرپرست ، زنان بيوه با كودكان خردسال و و .... بنشينند محبوبيت اين وليمه را در پيشگاه الهى ثابت مى كنند اگر چه در ميان آنان اشخاص ديگرى كه نيازمند نيستند وجود داشته باشند ولى چون هدف از وليمه دعوت محرومان بوده است و لذا مى توان اهميت هر سفره طعامى را، با شخصيت شركت كنندگانش تشخيص داد و به استجابت تبريك و دعاى خير آنان يقين حاصل كرد.
4 - جوانان در هر حال بايد بياد خدا باشند حتى در مراسم شب زفاف ، با توجه بخداوند، زندگى جديد خودشان را بيمه كنند، و با دعا و اطعام و تصدق به فقراء از غذا و لباس و پول زمينه نزول رحمت الهى را فراهم سازند حضرت پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله ) در شب عروسى دخترش حضرت فاطمه سلام الله عليها پيراهن تازه اى براى وى تهيه نمود و ايشان پيراهن كهنه و وصله دار، نيز داشتند، در آن حال سائلى در خانه را زد و گفت من از خاندان پيامبر (صلى الله عليه و آله ) پيراهن كهنه اى مى خواهم ، حضرت فاطمه عليهاالسلام با ياد خداوند، لباس عروسى خويش را به فقير داد چون قرآن مى فرمايد: لَن تَنالُوا البِرَّ حَتى تُنفِقُوا مِما تُحِبُّونَ (266) [شما نمى توانيد به تمام خير و نيكى و سعادت نائل شويد مگر اينكه از چيزهائى كه مورد علاقه خودتان است بذل و انفاق كنيد]
وقتى كه زمان شب زفاف فرا رسيد جبرئيل (عليه السلام ) خدمت رسولخدا (صلى الله عليه و آله ) رسيد و بعد از ابلاغ سلام پروردگار متعالِ به ايشان ، عرضكرد من ماءمورم سلام خدا را به فاطمه [سلام الله عليها] نيز ابلاغ كنم و هديه اى از لباسهاى بهشتى را كه پروردگار براى او فرستاده بايشان تقديم نمايم ، وقتى كه سلام خداى سبحان بوى ابلاغ گرديد و لباس بهشتى را بر تن كرد و پيامبر (صلى الله عليه و آله ) عباى خود را بر دوش وى انداخت ، در اين حال جبرئيل بالهاى خود را باز كرد تا روشنائى لباس آن حضرت چشم ها را خيره نسازد وقتى كه در ميان زنان كفار حاضر مى شدند به روشنائى لباس ايشان كه از معنويت او حكايت مى كند تمام محفل ، روشن مى گشت و مطابق نقل احاديث تعداد زيادى از زنان بدينوسيله اسلام آوردند.(267)
ازدواج كنندگان نبايد، از طريق هوا و هوس و آلوده شدن به لهو و لعب و كارهاى بيهوده و حرام مراسم جشن خود را از رحمت الهى دور سازند بلكه بهترين زمان است كه آنها بياد خدا باشند تا زندگى خود را مشمول الطاف الهى سازند و از گزند حوادث ناگوار روزگار در اَمان باشند.
يادآورى
معناى توجه بخداوند در مراسم عروس و يا جشنهاى ديگر اين است كه تمامكارها مطابق خواست او انجام پذيرد نه اينكه بساط جشن را بهمحفل گريه و زارى تبديل كنى ، بنابراين رقصيدن ، كف زدن ، آواز خواندن اگر با رعايت حلال و حرام الهى باشد مانع شرعى ندارد روايات بسيارى از امامام معصوم عليهم السلام وارد شده است در محفل زنانه برنامه هاى شادى آور كه متناسب با جشن عروسى باشد خود زنها مى توانند آن را اجراء كنند.
در فرهنگ اسلام مراسم فرستادن عروس به خانه شوهر، چگونه بايدصورت بگيرد؟
پسر از نظر اسلام با اجراى عقد دائم در ميان دختر و پسر، مطابق با شرائطى كه در كتابهاى فقهى آمده است مسئله محرميت بين آنها محقق مى شود و هيچ مانعى بر سر راهارتباط زناشوئى آنان وجود ندارد اما چون با مسئله ازدواج سرنوشت جديدى در زندگىانسانها ثبت مى شود برنامه هاى خاصى را در مراسم عروسى توصيه مى كند تا اينكهگروهى از مسلمانان با اجراى برنامه هاى معقول و مشروع ، شاهد زوجيت آنان شده و براىخوشبختى و موفقيتشان دعا كنند.
در جريان مراسم شب زفاف حضرت فاطمه سلام الله عليها مطابق نقل احاديث پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله ) دستور داد كه ظرف و كاسه هاى مخصوص غذا را آورند و همه آنها را با غذاى موجود، پر نمود و به منازل همسرانش فرستاد و ظرف ديگرى را پر از غذا كرد و فرمود: اين هم مال دخترم فاطمه و شوهرش على بن ابيطالب (عليه السلام ) است .
هنگامى كه آفتاب غروب كرد و ستاره گان به تماشاى صحنه عروسى عزيزان خدا، نشستند رسولخدا (صلى الله عليه و آله ) به عيالش ام سلمه فرمود: دخترم فاطمه را پيش من بيآور، او مى گويد من رفتم دست فاطمه عليهاالسلام را گرفتم در حاليكه دامنش به زمين كشيده مى شد و از شرمندگى عرق از چهره اش جارى بود به نزد پدرش آوردم ، در اين حال از شدت حياء پايش لغزيد، پيامبر (صلى الله عليه و آله ) فرمود: دخترم خداوند تو را از لغزشهاى دنيا و آخرت نگهدارد وقتى كه فاطمه عليهاالسلام در مقابل پدر قرار گرفت رسولخدا (صلى الله عليه و آله ) چادر را از صورت ايشان كنار زد تا على (عليه السلام ) چهره نورانى او را به بيند.(268)
و در حديث ديگر آمده است : پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله ) حضرت فاطمه عليهاالسلام را بر شتر خويش سوار كرد زمامش را بدست حضرت سلمان سپرد و خود از پشت ، شتر را مى راند، در بين راه حضرت جبرئيل و ميكائل هر يك با هفتاد هزار فرشته وارد شدند و گفتند از ناحيه خداى سبحان براى همراهى فاطمه آمده ايم تا در مراسم عروسى او شركت كرده و تا خانه على بن ابيطالب او را بدرقه كنيم آن گاه جبرئيل و ميكائيل و تمام فرشتگان و رسولخدا (صلى الله عليه و آله ) همگى تكبير گفتند و از همين جا تكبير گفتن در مراسم عروسى ها مرسوم گشت .(269)