کتاب با جوانان در ساحل خوشبختی(قسمت بیست و هفتم)

فصل يازدهم : صله ارحام در آئين اسلام
در فرهنگ اسلام يكى از بزرگترين ارزشهاى فرد مسلمان ، ايجاد ارتباط در ميان خاندان خود مى باشد و بايد منهاى وضع زندگى و يا رفتار آنان ، به واقعيت پيوند نسل خود با آنها بيانديشد كه تمام خويشان مانند شاخه هاى يك درخت هستند اگر در روى شاخه اى گل و ميوه اى باشد ولى در شاخه هاى ديگر نباشد، اين زيبائى به همه آنها مربوط مى شود.
انسانها هم بايد نسبت به قوم و خويشان تحت هر شرائطى احترام قائل شده و با امكانات موجودشان بذل احسان و انفاق نمايند تا روز به روز روابطشان گرمتر گردد.
حضرت على صلوات الله عليه مى فرمايد: فرزندم اقوام بال و پر، و نيروى بازوى تو هستند تا مى توانى به صله و ايجاد ارتباط با آنها تلاش كن .
در زمينه نقش صله ارحام در سعادت ، خوشبختى ، طول عمر، دفع بلا، زندگى زيبا و آرام ... احاديث زيادى وارد شده است كه در اين جا به چند حديث اشاره مى كنيم .
1 - قال رسول الله (صلى الله عليه و آله )يا عَلى صِلَةُ الرَّحِمِ تَزيدُ فى العُمُرِ .(275)
رسولخدا (صلى الله عليه و آله ) فرمود: يا على صله ارحام عمر را زياد مى كند.
2 - عن ابيعبدالله صلوات الله عليه قال : صِلَةُ الا رحامِ تَحسِنُ الخُلقَ وَتَسمَعُ الكَف وَتَطيبُ النَّفسَ و تَزيدُ فى الرِّزقِ و تَنسى فِى الا جَلِ .(276)
امام صادق صلوات الله عليه فرمود: صله ارحام اخلاق را زيبا، سخاوت را بيشتر نفس را پاكيزه رزق را زياد، عمر را بيشتر مى كند.
3 - قال ابو جعفر صلوات الله عليه : صِلَةُ الاَرحام تُزَكِى الاَعمالِ وتَدفَعُ البَلوى و تَنمى الاَموالِ و تَنسى لَهُ فى عُمُرِهِ و تُوسِّعَ فى رِزقِهِ و تَحبَّبَ فى اَهلِ بَيتِهِ فَليَتَقِّ اللهَ ولِيَصلِ رَحِمَهُ .(277)
صله ارحام اعمال انسان را پاكيزه و بلاها را از او دفع ، و اموالش را بيشتر، عمرش را زياد، رزقش را وسيع ، و محبوب خاندان خويش ‍ مى سازد پس از خدا بترسيد وصله رحم را انجام بدهيد.
بنابراين وسيله مقدسى كه در ميان خانواده ها، ارزشهاى مهمى را ايجاد مى كند حفظ ارتباط با يك ديگر است انسان چگونه مى تواند نسبت به خاندان خويش بى اعتنائى نشان بدهد در صورتيكه او جزئى از اين خانواده است حضرت على صلوات الله عليه در ادامه وصيت خويش مى فرمايد:
.... و اَكرِم عَشيرَتِكَ فَانَّهُم جَناحُكَ الَّذى بِهِ تَطِيرُ، واَصلُكَ الَّذى اِلِيهِ تَصِيرُ و يَدُكَ التى بِها تَصُولُ .(278)
قوم و خويشان خود را عزيز و محترم بدار، زيرا آنها بال و پر تو هستند كه بوسيله آنها پرواز مى كنى و ريشه تواند كه به آنها باز مى گردى ، و بازوى نيرومند تواند كه با آن بدشمن حمله مى كنى ، صله ارحام ضمن اينكه اصالت خانواده ها را حفظ مى كند زمينه زيست سالم را نيز فراهم مى سازد.
بخاطر اينكه هر كدام از اعضاى خانواده ، در هر شرائطى كه باشند نسبت به يك ديگر احساس وظيفه و هم دردى دارند و براى نيل به ارزشهاى دينى و انسانى حقوق خانواده هاى خودشان را محترم و گرامى ، مى دارند و از همين راه ببركات بزرگى كه عمده ترين آرزوى هر انسان است دست پيدا مى كنند زيرا محبت و احترام به هر كس ، خصوصا به خويشاوندان در پيشگاه الهى ، اجر و پاداش دنيوى و اُخروى را بدنبال دارد چنان كه در احاديث آمده است .
وقتى كه امام (عليه السلام ) به فرزندش توصيه مى كند براى خويشاوندان محبت و علاقمندى كامل خود را ابراز كن و در هر شرائط اين پيوند ناگستنى بايد مورد توجه واقع شود بخاطر اينكه نسل حاضر، خلاصه و عصاره گذشتگان خويش است .
فلسفه يا حكمت ، صله ارحام ، همانگونه كه در كلام پيشوايان معصوم عليهم السلام آمده با تاءمين حوايج و نيازمندهاى ، مهمى كه از عهده انسانها، خارج است روشن مى گردد مثلاً در حديث دوم آمده ، كه با صله رحم ، اخلاق انسان زيبا و و .... مى شود.
اثر تربيتى ، ديد و بازديدها در ميان خويشاوندان ، اصلاح خلق و خوى آنان است چون با ايجاد ارتباط در بين ارحام ، زمينه هاى غرور و تكبر يا خود بزرگ بينى و مانند اين نوع بيمارى ها، بطور كامل حذف مى شود تواضع و فروتنى ، حفظ حرمت بزرگسان ، و اظهار اخلاق زيبا، جانشين آنها مى گردد و معناى خلق حَسَن اين است كه انسان در روابط اجتماعى و يا خانواده اى ، اخلاقى كه مورد قبول پروردگار است . از خود نشان دهد پس وقتى كه صله ارحام موجب زيبائى اخلاق و طول عمر، و ازديار رزق و روزى ، و طهارت نفس و و .... مى شود، بايد نسل بشر به اين وسيله مهم ، كه در تمام مراحل زندگى خواسته هاى او را، بر آورده مى سازد، احترام قائل شود و از برنامه هاى لازم و ضرورى خود، قرار دهد.
سوال : چرا زندگى انسانها در عصر حاضر با نگرانى و اضطراب معجون شده است ؟
جواب : وقتى به جهان امروز، نگاه مى كنيم ، مى بينم مردم با اشتياقكامل و تلاش زياد، در جهت تنظيم برنامه هاى زندگى خود هستند، و اغلب آنها، به يكبخش خاصى مى نگرند و آن تهيه كردن امكانات و اسباب زندگى است ، كه بوسيلهثروتمند شدن ميسر خواهد شد در نتيجه تمام هم و غم آنان ، جمع آورىپول مى باشد.
ولى عده اى كه زندگى را با برنامه هاى دينى آغاز مى كنند اخلاق ويژه اى را بكار مى بندند و آن اينكه : زندگى همانطورى كه به پول و كسب در آمد، نياز دارد به صله رحم ، احترام به حقوق والدين ، توجه به تربيت نونهالان و و ..... نيز محتاج است يعنى چرخهاى زندگى بايد در محل مناسب خود، آماده حركت باشد چه اگر يكى از چرخها، قابل حركت نباشد، با هيچ وسيله اى ، جز اصلاح آن ، اين مشكل حل نخواهد شد.
بنابراين دنبال در آمد و كسب و كار رفتن و يا ثروتمند شدن با دستورات دينى مخالفتى ندارد ولى پول تنها وسيله زندگى نيست بلكه يكى از چرخهاى آن است چون هيچ كس نمى تواند با صرف ميليون ها ريال ، چند روز عمر، برايش اضافه شود يا اخلاق زيبا در او پديد آيد يا به طهارت نفس نائل شود كه از عمده ترين خواسته هاى هر انسان است ولى با رعايت صله ارحام و حفظ حرمت خويشاوندان ، چيزهائى كه با خرج ثروت تمام مردم دنيا، ممكن نمى گشت ، با سهولت معنا پيدا مى كند و با صرف وقت كوتاه ، براى ديدن مادر، خواهر، عمه ، پدر، و يا هر كسى كه از خويشاوندان شماست عمر انسان زياد، اخلاقش زيبا، و ساير آثار مثبتى كه در احاديث بيان شده ، نصيب وى مى گردد.
در دنياى امروز، ثروت وپول زياد، پيش اغلب انسانها هست و زندگى آنها را زير نظر دارد، ولى اخلاق ها، فاسد، عمرها كوتاه ، روح و روان ها، به اضطراب و نگرانى و ياءس ، گرفتار شده است ، و براى همگان ، از معناى زندگى جز درد و رنج و عذاب روحى ، عايد ديگرى وجود ندارد.
در اين جا لازم است حرف حق را با جان و دل بپذيريم ، و آن اينكه : شيوه زندگى امروز، بيشتر از هر زمان ديگر، از مسير دستورات الهى منحرف شده و انسانها و تحمل فشارهاى موجود را ندارند مانند اينكه : يك اتومبيل زيبا و گرانقيمت از جاده منحرف شده و در ميان گِل ولاى ، درجا، مى زند،
وقتى كه امام (عليه السلام ) مى فرمايد: حقوق خويشاوندان را محترم بدار و صله ارحام را فراموش مكن .
بخاطر اينكه يكى از چرخهاى زندگى ، همين است چون سرنوشت انسان را هدف قرار مى دهد و آثار پربركتش را، جانشين حوادث تلخ و ناگوار زندگى مى سازد. در هر صورت لنگ بودن زندگى انسان ، در عصر حاضر، بخاطر رعايت نكردن فرمولهاى دينى است كه از طريق كارشناسانِ الهى ، بعنوان پايه هاى اصلى آن ، معرفى شده است امروز هيچ كس ضرورتِ صله ارحام را در بهتر زندگى كردن و دوام عمر، احساس نمى كند و توجه عمومى آن چنان بسوى مال دنيا، معطوف شده است حتى حوصله رسيدگى به نيازهاى عمده زندگى را ندارند پس عامل نگرانى و ناراحتى هاى زندگى انسان در هر عصر، بى اعتنائى به قوانين الهى است .